Son dönemde piyasayı gezerek yakinen gelişmeleri yerinde görme ve sektör temsilcileriyle birlikte değerlendirme imkânım oldu. Gözlemlerimi sizlerle paylaşmak ve birlikte değerlendirme yapmak isterim.
Döner üretimi artık her bölgede yapılıyor. Almanya merkezli üretim, yerini bölgenin aktörlerine bırakmış halde. İspanya’da Türk, Alman, İspanyol, İranlı, Romen, Kuzey Afrikalı, Pakistanlılardan oluşan farklı ülke insanları döner üretiyor. Takriben 20 civarında üretici var. Bunların hepsi iç pazara yani, İspanya pazarına ürettiklerini satıyorlar. Belki hacim olarak küçük olabilirler. Ancak bugün 50 ton döner üretenler de geçmişte küçük hacimde işe başlamışlardı.
Henüz kalite standartları belirli seviyede değil. Zamanla o da gelişecektir. Şu anda yalnız fiyat üzerinden rekabet anlayışı hâkim. Bu kaliteye döndüğünde piyasada dönerin de algısı gelişecektir.
İtalya’da 15 civarında üretici var. Bunların tamamına yakını Türkiye’den gelen insanlarımızın kurduğu tesisler. İtalya’da kalite oldukça yüksek diyebiliriz.
Hammadde kaynakları İtalya’dan olduğu için günlük taze ürün kullandıklarından kalite de beraberinde geliyor. Her geçen gün de kalitede gelişen bir pazar. Polonya çok düşük fiyatlarıyla pazarı zorluyor ama kalıcı olamıyor. Almanya’dan da pazarda ciddi firmalarımız var ve bu pazarda zorlu bir rekabet devam ediyor. Kalite anlayışıyla bu pazar gelecekte daha iyi yerlere gelecektir.
Polonya pazarında her türlü üretim mevcut. Bilen de bilmeyen de bu pazarda yerini almış vaziyette. Hammadde ve işçiliğin ucuz olması ilgiyi artırmakla birlikte çok başarılı firma sayısı fazla değil.
Zamanla belki bu denge değişebilir. Ürünün kalitesinin pazara uyması, üreticinin de Polonya şartlarına uyum sağlayabilmesi zaman almaktadır. Bu direnci gösterebilen başarılı olacaktır.
Almanya pazarı her geçen gün daha da oturmaktadır. Eskiden günlük on-onbeş ton üretim yapan firma sayısı sınırlıydı. Bugün bu rakamları çok rahatlıkla telaffuz edebilmektedirler. Kapasiteler artmış. Aylık bin tonun üzerinde üretim yapan firma sayısı en az 15 diyebiliriz. Son tüketici konumundaki döner büfelerinde döner fiyatlarının arttığını, eskisi gibi 1.99 € fiyata döner satanların kalmadığını görüyoruz. 3.50-4,50 € civarında bir fiyat görüyoruz pazarda. Para kazanmayan dönerciler beraberinde üreticilere de zarar vermektedirler. Bunları dikkate aldığımızda Avrupa pazarının her geçen gün oturarak belirli bir noktaya geldiğini değerlendirebiliriz. Döner Türkiye’den Avrupa’ya ithal edilmişse de Almanya ve Avrupa’da dünya yıldızı olarak yerini alıyor.
Dönere dünyanın her tarafından oldukça yoğun bir ilginin olduğunu görüyoruz. Bunu geliştirip, fast food pazarından alınacak payı artırmak artık sektör temsilcilerine kalmış. Ha gayret diyoruz. Zorluk ve ciddi mücadelelerle geçen bir yılı geride bırakıyoruz.
Yeni yılın başarı, sağlık ve mutluluklarla dolu bir yıl olmasını diliyoruz.